Reis met Rosita naar Noord-Duitsland
23 Mar 2013
Op zoek naar de sporen van oma Rose Hugenholtz-Lehmkuhl in Noord-Duitsland
Vroeg in de ochtend heb ik mijn nicht Rosita Steenbeek vroeg opgehaald in Amersfoort en gingen we op weg naar Aurich. Hier gingen we op bezoek bij Henry Heger (geb. 1930). Zijn grootvader Nathan was getrouwd met Mathilde Leeuwarden, de lievelingstante van onze oma. Een bizarre geschiedenis: De zoon van Nathan was een van de oprichters van de SS in Noord-West Duitsland, terwijl Nathan half-Joods was. Nathan en Mathilde (oom en tante van oma Hugenholtz-Lehmkuhl) zijn gedeporteerd naar Minsk (Wit-Rusland) en vermoord. Over deze geschiedenis is meer te lezen op mijn website in „echtpaar Heger-Leeuwarden”.
Vanuit Aurich was het 2,5 uur rijden naar Hotel Michaelis Hof in Hamburg). Aansluitend gegeten en gedronken in een restaurant in de Alserarkaden. Deze zag er redelijk oud uit. Oma heeft ooit een kaart hiervandaan gestuurd. Mooi oud restant van vooroorlogs Hamburg.
De volgende ochtend was het vreselijk koud en hebben we de oude binnenstad bezocht met het oude „Rathaus”. Ontbeten in het Alsterpavillion (in de jaren '30 Judenaquarium genoemd, omdat er veel niet-arische muziek (lees: Jazz) gespeeld werd), met uitzicht op het meertje. Bij het verlaten van het restaurant stuitten we op een mogelijkheid om een rondvaart te maken met een gerenoveerde stoomboot van meer dan 150 jaar oud. Geweldig! Glühwein met rum aan boord. Daarna hebben we het havengebied bezocht, waar vandaan zoveel familieleden vertrokken zijn naar Israel, Zuid-Amerika, de VS en Brazilië. Hier ook door de „Alter Elbetunnel” onder de Elbe door gelopen naar de overkant. Indrukwekkend staaltje techniek van meer dan een eeuw oud. Het kan niet anders dan dat oma hier als trotse Duitser doorheen gelopen heeft.
Daarna met de auto enkele adressen bezocht; Handelsschule/Werk, Pilatuspool 7; Carl Lehmkuhl in 1940; Marienthaler Straße 157; Carl Lehmkuhl overleden 1952: Kurvenstraße 53. Alle plaatsen waar onze overgrootvader Carl gewoond had, bleken in de oorlog systematisch gebombardeerd te zijn. De vloek van oma?
's Middag zijn we vertrokken naar achterneef Motek Leeuwarden, hij bouwt violen en woont in de omgeving van Bremen en is erg op zijn rust gesteld. Een paar jaar geleden ben ik hem op het spoor gekomen. Hij was toen zeer geëmotioneerd dat hij nog meer familie bleek te hebben. Zijn tweelingbroer Salomon kwam ook langs en we hebben de hele avond etend, pratend en drinkend doorgebracht. Willy Leeuwarden, de vader van Motek heeft vanaf 1938 t/m 1945 in een ongelofelijke hoeveelheid kampen gezeten, en de oorlog overleefd. Zijn toenmalige echtgenote en zijn beide dochtertjes zijn vermoord. Over zijn geschiedenis meer in een andere blog.
De volgende ochtend vertrokken we naar het nabij gelegen Delmenhorst, waar onze overgrootmoeder Gretchen geboren is. We werden zeer hartelijk ontvangen door Pedro Becerra, het hoofd van de huidige Joodse gemeente. Deze gemeente bestaat bijna geheel uit gevluchte Russische Joden, die in het kader van de „wiedergutmachung” in Delmenhorst zijn neergestreken. In de middag veel gesproken en gewandeld door Delmenhorst en een bezoek gebracht aan Werner Garbas, de gemeente-archivaris, waar ik regelmatig contact mee had gehad in de afgelopen jaren. Samen met Pedro hebben we de Joodse begraafplaats bezocht. Deze wordt tegenwoordig onderhouden door nieuwe Joodse gemeente aldaar. We hebben een heel aantal voorouders terug kunnen vinden op de grafstenen: Onze betovergrootouders en vele anderen.
's Avond waren we uitgenodigd om de Paasmaaltijd en de bijbehorende rituelen bij te wonen van de Joodse gemeente. De dienst werd geleid door Rabbijn Jonah Sievers. Heel bijzonder!
Heel laat in de avond, vertrokken en ingecheckt in het Ramada Überseehotel in het centrum van Bremen. Voor het slapen gaan de Bremer Ratskeller bezocht, waar al in de 14e eeuw wijn en bier geschonken werd. Vele familieleden moeten ons hier voorgegaan zijn.
De volgende ochtend hebben we het prachtige centrum van Bremen verkent. Aldaar ook het herdenkingscentrum van de voormalige Joodse gemeente van Bremen: het Rosenak-Haus. Uiteraard de Liebfrauenkirche waar oma en opa getrouwd zijn, de „Hauptbahnhof” waar oma en opa elkaar ontmoetten en afscheid namen. Ook hebben we een bezoek gebracht aan oude bekenden: Reinhardt en … Groscurth. Zijn grootvader heeft onze grootouders gedoopt. Die middag hebben we nog een bezoek gebracht aan de „Stolpersteine” , die zijn aangebracht ter herinnering aan Mathilde en Nathan Heger-Leeuwarden. Op de terugreis een stop gemaakt in een restaurant in Bentheim, waar onze voorouders Hugenholtz vele eeuwen lang predikant zijn geweest, voordat ze zich definitief in Nederland vestigden.
Tot hier het korte verslag van een bijzondere reis naar de steden van onze voorouders.
Vroeg in de ochtend heb ik mijn nicht Rosita Steenbeek vroeg opgehaald in Amersfoort en gingen we op weg naar Aurich. Hier gingen we op bezoek bij Henry Heger (geb. 1930). Zijn grootvader Nathan was getrouwd met Mathilde Leeuwarden, de lievelingstante van onze oma. Een bizarre geschiedenis: De zoon van Nathan was een van de oprichters van de SS in Noord-West Duitsland, terwijl Nathan half-Joods was. Nathan en Mathilde (oom en tante van oma Hugenholtz-Lehmkuhl) zijn gedeporteerd naar Minsk (Wit-Rusland) en vermoord. Over deze geschiedenis is meer te lezen op mijn website in „echtpaar Heger-Leeuwarden”.
Vanuit Aurich was het 2,5 uur rijden naar Hotel Michaelis Hof in Hamburg). Aansluitend gegeten en gedronken in een restaurant in de Alserarkaden. Deze zag er redelijk oud uit. Oma heeft ooit een kaart hiervandaan gestuurd. Mooi oud restant van vooroorlogs Hamburg.
De volgende ochtend was het vreselijk koud en hebben we de oude binnenstad bezocht met het oude „Rathaus”. Ontbeten in het Alsterpavillion (in de jaren '30 Judenaquarium genoemd, omdat er veel niet-arische muziek (lees: Jazz) gespeeld werd), met uitzicht op het meertje. Bij het verlaten van het restaurant stuitten we op een mogelijkheid om een rondvaart te maken met een gerenoveerde stoomboot van meer dan 150 jaar oud. Geweldig! Glühwein met rum aan boord. Daarna hebben we het havengebied bezocht, waar vandaan zoveel familieleden vertrokken zijn naar Israel, Zuid-Amerika, de VS en Brazilië. Hier ook door de „Alter Elbetunnel” onder de Elbe door gelopen naar de overkant. Indrukwekkend staaltje techniek van meer dan een eeuw oud. Het kan niet anders dan dat oma hier als trotse Duitser doorheen gelopen heeft.
Daarna met de auto enkele adressen bezocht; Handelsschule/Werk, Pilatuspool 7; Carl Lehmkuhl in 1940; Marienthaler Straße 157; Carl Lehmkuhl overleden 1952: Kurvenstraße 53. Alle plaatsen waar onze overgrootvader Carl gewoond had, bleken in de oorlog systematisch gebombardeerd te zijn. De vloek van oma?
's Middag zijn we vertrokken naar achterneef Motek Leeuwarden, hij bouwt violen en woont in de omgeving van Bremen en is erg op zijn rust gesteld. Een paar jaar geleden ben ik hem op het spoor gekomen. Hij was toen zeer geëmotioneerd dat hij nog meer familie bleek te hebben. Zijn tweelingbroer Salomon kwam ook langs en we hebben de hele avond etend, pratend en drinkend doorgebracht. Willy Leeuwarden, de vader van Motek heeft vanaf 1938 t/m 1945 in een ongelofelijke hoeveelheid kampen gezeten, en de oorlog overleefd. Zijn toenmalige echtgenote en zijn beide dochtertjes zijn vermoord. Over zijn geschiedenis meer in een andere blog.
De volgende ochtend vertrokken we naar het nabij gelegen Delmenhorst, waar onze overgrootmoeder Gretchen geboren is. We werden zeer hartelijk ontvangen door Pedro Becerra, het hoofd van de huidige Joodse gemeente. Deze gemeente bestaat bijna geheel uit gevluchte Russische Joden, die in het kader van de „wiedergutmachung” in Delmenhorst zijn neergestreken. In de middag veel gesproken en gewandeld door Delmenhorst en een bezoek gebracht aan Werner Garbas, de gemeente-archivaris, waar ik regelmatig contact mee had gehad in de afgelopen jaren. Samen met Pedro hebben we de Joodse begraafplaats bezocht. Deze wordt tegenwoordig onderhouden door nieuwe Joodse gemeente aldaar. We hebben een heel aantal voorouders terug kunnen vinden op de grafstenen: Onze betovergrootouders en vele anderen.
's Avond waren we uitgenodigd om de Paasmaaltijd en de bijbehorende rituelen bij te wonen van de Joodse gemeente. De dienst werd geleid door Rabbijn Jonah Sievers. Heel bijzonder!
Heel laat in de avond, vertrokken en ingecheckt in het Ramada Überseehotel in het centrum van Bremen. Voor het slapen gaan de Bremer Ratskeller bezocht, waar al in de 14e eeuw wijn en bier geschonken werd. Vele familieleden moeten ons hier voorgegaan zijn.
De volgende ochtend hebben we het prachtige centrum van Bremen verkent. Aldaar ook het herdenkingscentrum van de voormalige Joodse gemeente van Bremen: het Rosenak-Haus. Uiteraard de Liebfrauenkirche waar oma en opa getrouwd zijn, de „Hauptbahnhof” waar oma en opa elkaar ontmoetten en afscheid namen. Ook hebben we een bezoek gebracht aan oude bekenden: Reinhardt en … Groscurth. Zijn grootvader heeft onze grootouders gedoopt. Die middag hebben we nog een bezoek gebracht aan de „Stolpersteine” , die zijn aangebracht ter herinnering aan Mathilde en Nathan Heger-Leeuwarden. Op de terugreis een stop gemaakt in een restaurant in Bentheim, waar onze voorouders Hugenholtz vele eeuwen lang predikant zijn geweest, voordat ze zich definitief in Nederland vestigden.
Tot hier het korte verslag van een bijzondere reis naar de steden van onze voorouders.